KOMPOSISI,
MODIFIKASI, PEMENDEKAN
A. KOMPOSISI
Komposisi
iku proses gabungan morfem dasar kalih morfem dasar ingkang bebas utawi
terikat, saengga awujud konstruksi ingkang nggadahi identitas leksikal benten
utawi enggal.
Wonten basa jawa
komposisi dipun bentenaken dados kalih:
Komposisi
sempurna yaiku komposisi utawi persenyawaan ingkng unsur-unsuripun awujud
tembung.
Tuladha :
a. Wong tuwa ‘bapak-ibu, guru’
b. Semar mendem ‘panganan saka
c. Nagasari ‘panganan saka tepung beras’
d. Gantung siwur ‘urutane keturunan tiyang jawa’
e. Balung kuwuk ‘panganan saka tela’
Tuladha :
a. Wong tuwa ‘bapak-ibu, guru’
b. Semar mendem ‘panganan saka
c. Nagasari ‘panganan saka tepung beras’
d. Gantung siwur ‘urutane keturunan tiyang jawa’
e. Balung kuwuk ‘panganan saka tela’
Komposisi tidak sempurna yaiku komposisi utawi
persenyawaan ingkang salah satungalipun utawi sedaya unsur namung sebagian
tembung.
Tuladha :
a. Idu+abang : Dubang ‘iduhe wong mangan sirih / nginang’
b. Balung+kulit : lunglit ‘wong kuru banget’
c. Dhemen+anyar : Dhemenyar ‘dhemene nek taksih anyar’
d. Bapak+cilik : paklik ‘paman, adhine bapak/ibu’
e. Bapak+gedhe : pakdhe ‘ kakange bapak/ibu’
Tuladha :
a. Idu+abang : Dubang ‘iduhe wong mangan sirih / nginang’
b. Balung+kulit : lunglit ‘wong kuru banget’
c. Dhemen+anyar : Dhemenyar ‘dhemene nek taksih anyar’
d. Bapak+cilik : paklik ‘paman, adhine bapak/ibu’
e. Bapak+gedhe : pakdhe ‘ kakange bapak/ibu’
B.
MODIFIKASI
Modifikasi
dibentenaken dados kalih yaiku:
A. Modifikasi kosong/koversi/transposisi/derivasi zero, yaiku proses morfologis saking
morfem dados morfem sanes tanpa ngowahi unsur segmental.
Tuladha :
Bapak tuku pacul ‘ bapak membeli pacul’
Tuladha :
Bapak tuku pacul ‘ bapak membeli pacul’
B. Modifikasi
Internal yaiku proses morfologis ingkang nambahi utawi ngowahi salah
satunggalipun fonem.
Tuladha :
1. Abang : Abing/uabang ‘sangat merah’
2. Abot : Abut ‘sangat berat’
3. Akeh : Akih ‘sangat banyak’
4. Ijo :Iju ‘sangat hijau’
Tuladha :
1. Abang : Abing/uabang ‘sangat merah’
2. Abot : Abut ‘sangat berat’
3. Akeh : Akih ‘sangat banyak’
4. Ijo :Iju ‘sangat hijau’
C.
PEMENDEKAN
Pemendekan
yaiku proses morfologis kanthi cara ngilangaken utawi nyekakaken
bageyan-bageyan morfem utawi nggabungaken saengga dados bentuk singkatan,
ananging maknane padha karo wujud wutuhe.
Pemendekan
dibagi dados 4, yaiku :
1.
Singkatan, yaiku huruf utawi kumpulan huruf minangka bentuk pendek
saking tembung.
Tuladha :
a. UGM = Universitas Gajah Mada
b. SD = Sekolah Dasar
c. RA =Raden Ajeng
d. SMA = Sekolah Menengah Atas
e. SMP = Sekolah Menengah Pertama
Tuladha :
a. UGM = Universitas Gajah Mada
b. SD = Sekolah Dasar
c. RA =Raden Ajeng
d. SMA = Sekolah Menengah Atas
e. SMP = Sekolah Menengah Pertama
2.
Akronim, yaiku kapendekan ingkang awujud gabungan huruf utawi suku kata utawi
bageyan liya sing ditulis lan dilafalake dados tembung sing lumrah.
Tuladha :
a. Puskesmas = Pusat kesehatan Masyarakat
b. Posyandu = Pusat pelayanan terpadu
c. Sinetron = Sinema elektronik
d. Kades = Kepala desa
e. Pelita = Pembangunan lima tahun
3.
Kontraksi, yaiku pemendekan tembung, suku kata utawi gabungan kata kanthi cara
ngilangaken huruf sing nglambangake fon ning jero tembung.
Tuladha :
a. Ra ruh = Ora weruh
Tuladha :
a. Ra ruh = Ora weruh
4. Aferesis, yaiku bahasa ingkang ngilangake huruf
awal utawi suku awal tembung.
Tuladha :
a. Jeng = Ajeng ‘akan’
b. Teng = Dhateng ‘ke’
c. Neng = Ana ing ‘di’
d. King = Saking ‘dari’
Tuladha :
a. Jeng = Ajeng ‘akan’
b. Teng = Dhateng ‘ke’
c. Neng = Ana ing ‘di’
d. King = Saking ‘dari’
Tidak ada komentar:
Posting Komentar